สารพฤกษเคมี

มารู้จักกับสารพฤกษเคมีกันดีกว่า

สารพฤกษเคมี หรือ phytochemical คือ สารเคมีที่มีคุณสมบัติทางชีวภาพ พบได้ในผัก ผลไม้ หรือพืชต่างๆ โดยจะพบในส่วนของเม็ดสีของพืชต่างๆเหล่านั้น สารพฤกษเคมีนี้ส่วนใหญ่มีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมุลอิสระ ซึ่งเป็นคุณสมบัติหลัก และมีส่วนช่วยในระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย รวมถึงลดภาวะเสี่ยงของการเกิดโรคหลายชนิด

โดยทั่วไป สารพฤกษเคมีมีหลากหลายชนิด ซึ่งแต่ละชนิด ต่างก็มีคุณสมบัติแตกต่างกันไป เราสามารถจำแนกสารพฤกษเคมีได้คร่าวๆดังนี้

1. Polyphenols

1.1 Ferulic acid

en.wikipedia.org

พบมากในธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้อง ข้าวโพด รำข้าว

มีคุณสมบัติในการช่วยลดระดับไขมันในเลือด ช่วยลดการอักเสบ และช่วยต้านอนุมุลอิสระได้

1.2 Chlorogenic acid

pixabay.com

พบมากในเมล็ดกาแฟ

มีคุณสมบัติในการช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ช่วยต้านการเจริญของเชื้อจุลินทรีย์ และต้านอนุมุลอิสระ

1.3 แกมม่า-Oryzanol

pixabay.com

พบมากในรำข้าว

มีคุณสมบัติช่วยในการลดระดับไขมันในเลือด และช่วยต้านอนุมุลอิสระ

* นอกจากนี้น้ำมันรำข้าวยังมี ไขมันไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยว และวิตามินอี อีกด้วย ป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด

1.4 Anthocyanins

pixabay.com

พบมากในองุ่น เบอร์รี่ กระเจียบ และอัญชัน

มีคุณสมบัติในการ ต้านอนุมุลอิสระ ลดภาวะการอักเสบ ลดความดันโลหิต ลดระดับน้ำตาลและไขมันในเลือด ช่วยลดการสังเคราะห์เม็ดสี (โดยการยับยั้งเอนไซม์ thirosinase)

1.5 Quercetin

pixabay.com

พบมากในหอมแดง หอมใหญ่ แอปเปิล และองุ่น

มีคุณสมบัติในการช่วยลด ความดันโลหิต ลดระดับน้ำตาลและไขมันในเลือด ลดภาวะการอักเสบต้านอนุมุลอิสระ และยังช่วยเพิ่มการสลายไขมันในร่างกาย

1.6 Resveratrol

pixabay.com

พบมากในองุ่น และเบอร์รี่
มีคุณสมบัติช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวานและหัวใจ ลดภาวะการอักเสบ ต้านอนุมุลอิสระ และช่วยชะลอความชรา

1.7 Catechins

pixabay.com

พบมากใน ชาเขียว ชาขาว ชาดำ และโกโก้
ช่วยเผาผลาญไขมันในร่างกาย ช่วยลดระดับไขมันสะสมในเลือด ต้านอนุมุลอิสระ และช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย

1.8 Isoflavones

pixabay.com

พบมากในถั่วเหลืองและผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง

มีส่วนช่วยในการลดระดับไขมันในเลือด phytoestrogen ต้านอนุมูลอิสระ ลดระดับไขมันในเลือด และป้องกันโรคกระดูกพรุน

* นอกจากนี้ยังพบว่า isoflavones จากถั่วเหลืองยังช่วยลดริ้วรอย เพิ่มความยืดหยุ่นของผิว และทำให้ผิวเรียบเนียนขึ้น

1.9 Naringin

pixabay.com

พบในผลไม้จำพวกส้ม ให้รสขม
มีคุณสมบัติในการป้องกันการเกิดโรคแผลในกระเพาะอาหาร ลดระดับไขมันในเลือด และต้านอนุมุลอิสระ

1.10 Hesperetin

pixabay.com

พบมากในส้มและมะนาว
มีคุณสมบัติในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อหวัด และต้านอนุมุลอิสระ

2. Terpenoids มีทั้งกลุ่มที่เป็น Carotenoids และ Non-Carotenoid

Carotenoids

2.1 เบต้า-Carotene

pixabay.com

พบมากในผลไม้สีส้มเหลือง เช่น มะม่วงสุก มะละกอสุก แครอท ฟักทอง
มีคุณสมบัติเป็นสารตั้งต้นของวิตามินเอ ช่วยในการมองเห็น/บำรุงสายตา ช่วยให้ผิวมีสุขภาพดี ต้านอนุมุลอิสระ และเสริมภูมิคุ้มกันของร่างกาย

2.2 Lycopene

pixabay.com

พบมากในผลไม้และผักสีแดง เช่น มะเขือเทศ แตงโม
มีคุณสมบัติในการ ต้านอนุมุลอิสระ ลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดและหัวใจ และยังช่วยให้ผิวมีสุขภาพดี

* แสงและความร้อนจะเปลี่ยนโครงสร้างของไลโคปีนจาก trans form เป็น cis form ทำให้ร่างกายดูดซึมได้มากขึ้น

2.3 Lutein และ Zeaxanthin

pixabay.com

พบมากใน ข้าวโพด ไข่แดง goji berry และอะโวคาโด
มีคุณสมบัติในการ เป็นองค์ประกอบสำคัญในจอตา ป้องกันการเกิดจอประสาทตาเสื่อม

2.4 Astaxanthin

de.wikipedia.org

เป็นสารสีแดง อยู่ในกลุ่มแคโรทีนอยด์ พบมากในสาหร่ายทะเล และยังพบในกุ้ง ปู
มีคุณสมบัติในการ ต้านอนุมุลอิสระที่สูงมากๆ ช่วยในการชะลอวัย ลดริ้วรอย ช่วยให้ผิวเรียบเนียนชุ่มชื้น

* พบว่ามีประสิทธิภาพสูงกว่าวิตามิน ซี 6000 เท่า มากกว่าวิตามินอี 550 เท่า และมากกว่าคาทิซินสกัดจากชาเขียว 560 เท่า